۲- علم و قدرت در خدمت انسان

• سوره مبارکه یوسف
• آیه شریفه ۱۰۱

• رَبِّ قَدْ آتَیْتَنِی مِنَ الْمُلْکِ وَعَلَّمْتَنِی مِن تَأْوِیلِ الأَحَادِیثِ …تَوَفَّنِی مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ

• معنای آیه:

  (حضرت یوسف پس از رسیدن به پادشاهی گفت): « پروردگارا تو، به من مقام پادشاهی دادی و به من علم دادی…….. (خدایا) مرا تا پایان زندگی مسلمان و از نیکان قرار ده.»

• پیام آیه:

  علم در برقراری حکومت عادلانه نقش مهمی دارد. صالحان، حکومت را برای خدمت به مردم و در جهت رضایت خدا می خواهند. هیچگاه مناجات و دعا را فراموش نکنیم، کسانی که اهل علم و قدرت هستند. بیشتر از افراد دیگر نیاز به یاری خدا دارند.

۷۲- سوره:جن

• سوره:جن
• تعداد آیات:۲۸
• محل نزول:مکه
• تعداد کلمات:۲۳۸
• تعداد حروف:۸۷۰
• معنی عنوان سوره:

  موجودی با شعور و پوشیده از انسان (نامرئی).

• علت نام گذاری:

  در آیه اول موضوع ایمان آوردن عده ای از جن ها به پیامبر اسلام بعد از شنیدن صدای قرآن مطرح شده است.

• نام های دیگر سوره:

  ندارد

• محتوای سوره:

  آفرینش موجود نامرئی به نام جن. ایمان آنها به پیامبر (ص) خضوع در برابر قرآن و ایمان و اعتقاد آنها به معاد. وجود گروهی مؤمن و کافر در میان جن ها. اصلاح بعضی عقاید غلط در مورد جن و خط بطلان کشیدن به عقاید خرافی. توحید و معاد. علم غیب که هیچکس از آن اگاهی ندارد جز آنچه خدا اراده کرده است.

• ترتیب:

  به ترتیب جمع آوری، هفتاد و دومین سوره است و به ترتیب نزول، سی و نهمین سوره است که بعد از سوره «اعراف» و قبل از سوره «یس» نازل شده است.

• داستان های سوره:

  ندارد

• اولین آیه سوره:

  قُلْ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِّنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا

• آیه پایانی سوره:

  لِیَعْلَمَ أَن قَدْ أَبْلَغُوا رِسَالَاتِ رَبِّهِمْ وَأَحَاطَ بِمَا لَدَیْهِمْ وَأَحْصَى کُلَّ شَیْءٍ عَدَدًا

• فضیلت تلاوت سوره:

  پیامبر (ص) فرمود: « هر کس سوره جن را بخواند به تعداد هر جن و شیطانی که تصدیق به محمد (ص) یا تکذیب او کرده است ثواب آزاد کردن برده ای به او داده می شود.»

۶۹- سوره:حاقه

• سوره:حاقه
• تعداد آیات:۵۲
• محل نزول:مکه
• تعداد کلمات:۲۵۶
• تعداد حروف:۱۰۸۴
• معنی عنوان سوره:

  آنچه حق است، یکی از نامهای قیامت.

• علت نام گذاری:

  اولین آیه سوره که بیانگر حقانیت وقوع قیامت است این کلمه از ریشه «حق» گرفته شده است. حاقه یکی از نامهای روز قیامت است.

• نام های دیگر سوره:

  ندارد

• محتوای سوره:

  مسایل مربوط به قیامت و خصوصیات آن و ذکر سه نام برای قیامت در این سوره: حاقه، قارعه، واقعه. سرنوشت اقوام کافر پیشین مخصوصاً قوم عاد، ثمود و فرعون. انذارهای قوی و مؤکد برای همه کافران و منکران قیامت. وحی و نبوت، عظمت قرآن و مقام پیامبر اسلام (ص) و کیفر تکذیب کنندگان.

• ترتیب:

  به ترتیب جمع آوری، شصت و نهمین سوره است و به ترتیب نزول، هفتاد و هفتمین سوره است که بعد از سوره «ملک» و قبل از سوره «معارج» نازل شده است.

• داستان های سوره:

  ندارد

• اولین آیه سوره:

  الْحَاقَّةُ

• آیه پایانی سوره:

  فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ

• فضیلت تلاوت سوره:

  پیامبر اسلام (ص) فرمود: «کسی که سوره «حاقه» را بخواند خداوند حساب او را در قیامت آسان می کند.»

۶۲- سوره:جمعه

• سوره:جمعه
• تعداد آیات:۱۱
• محل نزول:مدینه
• تعداد کلمات:۱۸۰
• تعداد حروف:۷۲۰
• معنی عنوان سوره:یکی از روزهای هفته
• علت نام گذاری:چون آیه ۹ اهمیت و عظمت نماز جمعه را بیان می کند و اینکه این روز، روز بزرگ و عید هفتگی اسلامی است.
• نام های دیگر سوره:ندارد
• محتوای سوره:تسبیح عمومی موجودات و توصیف خدا. هدف بعثت پیامبر اسلام (ص) از نظر تعلیم و تربیت. هشدار به مؤمنان که از اصول آیین حق منحرف نشوند و اشاره به قوم یهود در رابطه با دین. قانون عمومی مرگ، دریچه ای به سوی عالم بقا. دستورمهم و موکد بر انجام فریضه نماز جمعه و تعطیل کسب و کار برای شرکت در آن و تحکیم پایه های جامعه اسلامی.
• ترتیب:به ترتیب جمع آوری، شصت و دومین سوره است و به ترتیب نزول، صد و هشتمین سوره است که بعد از سوره «تحریم» و قبل از سوره «تغابن» نازل شده است.
• داستان های سوره:ندارد
• اولین آیه سوره:یُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ الْمَلِکِ الْقُدُّوسِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ
• آیه پایانی سوره:وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انفَضُّوا إِلَیْهَا وَتَرَکُوکَ قَائِمًا قُلْ مَا عِندَ اللَّهِ خَیْرٌ مِّنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَیْرُ الرَّازِقِینَ
• فضیلت تلاوت سوره:پیامبر اسلام (ص) فرمود: «هر کس سوره جمعه را بخواند به تعداد کسانی که در نماز جمعه شرکت می کنند و کسانیکه شرکت نمی کنند در تمام بلاد مسلمین ده حسنه به او می بخشد.»

۳۲- سوره:سجده

• سوره:سجده
• تعداد آیات:۳۰
• محل نزول:مکه
• تعداد کلمات:۳۸۰
• تعداد حروف:۱۵۰۰
• معنی عنوان سوره:

  سجده کردن( پیشانی بر زمین نهادن برای عبادت خدا).

• علت نام گذاری:

  آیه ۱۵ این سوره که دستور سجده در برابر خدا را داده است . از نشانه های مؤمن این است که هنگام یادآوری آیات ونشانه های خدا به علامت تعظیم و سپاس، به خاک افتاده و در برابر او سجده می کند و خدا را می ستاید.)

• نام های دیگر سوره:

  مضاجع، الم سجده، الم تنزیل، سجدة- جزر

• محتوای سوره:

  عظمت قران و نزول آن از سوی خداوند و نفی اتهامات دشمنان از آن.نشانه های خدا در آسمان و زمین و تدبیر جهان.آفرینش انسان از خاک وآب نطفه و روح الهی و اعطای وسایل فراگیری علم ودانش یعنی چشم و گوش و هوش از سوی خدا به او.رستاخیز و حوادث قبل از آن یعنی مرگ و بعد از آن یعنی سؤال و جواب.بشارت مؤمنین به بهشت و انذار فاسقان به عذاب آتش.اشاره به تاریخ بنی اسرائیل و سرگذشت موسی(ع) و پیروزی امت او.توحید و نشانه های عظمت خداوند.تهدید دشمنان لجوج.سرگذشت امتهای پیشین و سرنوشت دردناک آنان.

• ترتیب:

  به ترتیب جمع آوری، سی و دومین سوره است و به ترتیب نزول، شصتمین سوره است که بعد از سوره «غافر=مؤمن» وقبل از سوره «شوری» نازل شده است.

• داستان های سوره:

  ندارد

• اولین آیه سوره:

  الم

• آیه پایانی سوره:

  فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَانتَظِرْ إِنَّهُم مُّنتَظِرُونَ

• فضیلت تلاوت سوره:

  امام صادق(ع) فرمود: « هر کس سوره سجده را در هر شب جمعه بخواند خداوند نامه اعمال او را به دست راست او می دهد و گذشته او را می بخشد و از دوستان محمد(ص) و اهل بیت او (ع) خواهد بود.»

۲۵- سوره:فرقان

• سوره:فرقان
• تعداد آیات:۷۷
• محل نزول:مکه
• تعداد کلمات:۸۹۲
• تعداد حروف:۳۷۳۳
• معنی عنوان سوره:جدا کننده. فرق گذارنده( بین حق و باطل)
• علت نام گذاری:آیه اول این سوره که یکی از نامهای قران می باشد و جدا کننده حق از باطل است به علت اینکه قرآن معیار سنجش و میزان تشخیص بین حق و باطل است.
• نام های دیگر سوره:تبارک(چون این سوره با کلمه «تبارک» آغاز می شود ودر این سوره سه بار تکرار شده است.)
• محتوای سوره:تقویت روحی پیامبر اسلام(ص) در تبلیغ مکتب و استقاکت در رویارویی با مشرکین .در هم کوبیدن شدید منطق مشرکان.طرح بهانه جویی آنها و پاسخ به آنها و بیم دادن از عذاب خدا و مجازاتهای دردناک.سرگذشت اقوام پیشین بر اثر مخالفت با دعوت پیامبران که گرفتار سخت ترین بلاها شدند.قیامت و حسرت های مردم در آن روز برای بیدار کردن وجدان بشری از غفلت.دلایل توحید و نشانه های عظمت خدا در جهان آفرینش از جمله نعمتهای: روشنایی آفتاب، ظلمت وتاریکی شب، وزش بادها، زنده شدن زمینهای مرده، دریا، آفرینش آسمانها وزمین در شش روز، سیر منظم خورشید وماه. صفات مؤمنان راستین( عباد الرحمان) به صورت جامع و جالب «از آیه ۶۳ به بعد.» و(مجموعه ای از اعتقادات، عمل صالح، مبارزه با شهوات، داشتن آگاهی کافی، تعهد و احساس مسئوولیت اجتماعی).مقایسه مؤمنین با کفار و بیان موضع هر دو گروه.
• ترتیب:به ترتیب جمع آوری، بیست وپنجمین سوره است به ترتیب نزول، چهل و یکمین سوره است که بعد از سوره «یس» و قبل از سوره «فاطر» نازل شده است.
• داستان های سوره:اصحاب الرس: ۳۸٫
• اولین آیه سوره:تَبَارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعَالَمِینَ نَذِیرًا
• آیه پایانی سوره:قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزَامًا
• فضیلت تلاوت سوره:امام موسی بن جعفر(ع) فرمود: «تلاوت سوره تبارک (فرقان) را ترک مکن چرا که هر کسی آن را در هر شب بخواند خداوند او را هرگز عذاب نمی کند و او را مورد حساب قرار نمی دهد و جایگاهش در بهشت برین است.» توضیح: در این سوره آنچنان صفات بندگان خالص خدا تشریح شده که هر کس براستی آنرا از جان ودل بخواند و صفات و اعمال خود را بر ان منطبق سازد جایگاهش فردوس اعلی می باشد.

۱۶- سوره:نحل

• سوره:نحل
• تعداد آیات:۱۲۸
• محل نزول:مکه
• تعداد کلمات:۸۴۰
• تعداد حروف:۷۷۰۷
• معنی عنوان سوره:

  زنبور عسل

• علت نام گذاری:

  آیه ۶۸ و ۶۹ درباره زنبور عسل و خانه سازی آن و تهیه عسل از میوه ها و گلها و شفا بخش بودن عسل و الهام خدایی به زنبور سخن گفته شده است که یکی از نشانه های زیبای توحید و قدرت و رحمت خداوند است.

• نام های دیگر سوره:

  نعم(نعمتها)

• محتوای سوره:

  تشریح ریزه کاری های نعمتهای زمینی و آسمانی خداوند برای بیدار کردن حس شکرگزاری انسان و از این طریق نزدیک ساختن او به خدا. تشریح نعمتهای: دریا، باران، نور آفتاب، انواع گیاهان، میوه ها و مواد غذایی، ماهیها، کشتی، جواهرات دریایی، روشنایی ستارگان، حیواناتی که خدمتگزار انسان هستند، منافع و برکاتی که از حیوانات به دست می آید، انواع وسایل زندگی، نعمت فرزند و همسر و انواع طیبات. ذکر دلایل توحید و عظمت خلقت خدا،‌وحی، بعثت و معاد. تهدید مشکران و مجرمان، بدعتهای مشرکان با مثالهایی حسی و جالب و سرزنش آنها. برحذر داشتن انسان از وسوسه های شیطان. قسمتهایی از احکام اسلامی مانند: دستور به عمل، احسان، هجرت، جهاد، نهی از فحشاء و منکر و ظلم و ستم و پیمان شکنی، دعوت به شکرگزاری از نعمتها. حرمت شراب، گوشت میت، گوشت خوک، خوردن خون و حیوانی که بدون ذبح سر بریده شده. ذکر ابراهیم قهرمان توحید به عنوان یک بنده شکرگزار.

• ترتیب:

  به ترتیب جمع آوری، شانزدهمین سوره است. و به ترتیب نزول، شصت ونهمین سوره است که بعد از سوره «کهف» و قبل از سوره «نوح» نازل شده است.

• داستان های سوره:

  ابراهیم: ۱۲۰٫

• اولین آیه سوره:

  أَتَى أَمْرُ اللّهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا یُشْرِکُونَ

• آیه پایانی سوره:

  إِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَواْ وَّالَّذِینَ هُم مُّحْسِنُونَ

• فضیلت تلاوت سوره:

  پیامبر اسلام(ص) فرمود: «کسی که این سوره بخواند خداوند او را در برابر نعمتهایی که در این جهان به او بخشیده محاسبه نخواهد کرد.»

۷- سوره:اعراف

• سوره:اعراف
• تعداد آیات:۲۰۶
• محل نزول:مکه
• تعداد کلمات:۳۸۲۵
• تعداد حروف:۱۳۸۷۷
• معنی عنوان سوره:

  جایی میان بهشت و جهنّم

• علت نام گذاری:

  آیه ۴۵ سوره اعراف می باشد، چون از اصحاب اعراف سخن رفته است. آنجا که مردمی به سر خواهند برد که، حسنات و سیئات و اعمال نیک و بد آنها با هم برابر است.

• نام های دیگر سوره:

  المص

• محتوای سوره:

  اشاره کوتاه و محکم به مسأله مبدأ و معاد ؛ شرح داستان با اهمیت آدم برای احیای شخصیت انسان ؛ موضوع عرش ؛ میزان ؛ عالم ذرّ ؛ اعراف و محّلی که اصحاب اعراف با اهل بهشت گفتگو دارند( آیات ۴۵ تا ۴۸) ؛ بر شمردن پیمانهای خدا با فرزندان آدم در مسیر هدایت و صلاح ؛ سرگذشت بسیاری از اقوام و پیامبران پیشین مانند: نوح، لوط، موسی، هود، صالح، شعیب، بنی اسرائیل و مبارزه موسی با فرعون برای نشان دادن شکست ناکامی اقوامی که از مسیر توحید و عدالت و پرهیزکاری منحرف شوند و هم برای نشان دادن پیروزی مؤمنان راستین ؛ خطاب بنی آدم در این سوره ۵بار با لحن هشدار دهنده ؛ داستان روی آوردن قوم موسی به سوی گوساله پرستی(آیه ۱۴۸ به بعد).

• ترتیب:

  به ترتیب جمع آوری، هفتمین سوره و به ترتیب نزول، سی وهشتمین سوره قرآن است که بعد از سوره«صاد» و قبل از سوره«جنّ» نازل شده است.

• داستان های سوره:

  آدم:۱۱تا ۲۴، نوح:۵۹تا ۶۴، لوط و قومش: ۸۰،هود۶۵ تا۷۲، صالح: ۷۳ تا۸۴،شعیب:۸۵تا ۹۳، اصحاب سبت:۱۶۳تا ۱۶۴، قوم ثمود:۷۳، قوم عاد:۶۵، قوم فرعون:۱۰۹، و موسی:۱۰۳تا ۱۶۸٫

• اولین آیه سوره:

  المص

• آیه پایانی سوره:

  إِنَّ الَّذِینَ عِندَ رَبِّکَ لاَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَیُسَبِّحُونَهُ وَلَهُ یَسْجُدُونَ

• فضیلت تلاوت سوره:

  امام صادق(ع) فرمود:«هر کسی سوره اعراف را در هر ماه بخواند در روز قیامت از کسانی خواهد بود که نه ترسی بر آنهاست و نه غمی دارند و اگر در هر جمعه بخواند، در روز قیامت از کسانی می باشد که بدون حساب به بهشت می روند.»

۶- سوره:تحریم

• سوره:تحریم
• تعداد آیات:۱۲
• محل نزول:مدینه
• تعداد کلمات:۲۴۶
• تعداد حروف:۱۱۶۰
• معنی عنوان سوره:

  حرام و ممنوع ساختن

• علت نام گذاری:

  آیه اول این سوره است که خطاب به پیامبر می فرماید چرا چیزی را که خداوند بر تو حلال ساخته بر خود حرام می کنی؟ (حرمت و تحریم بدعت گذاری و تحریم حلال).

• نام های دیگر سوره:

  یا ایها النبی ـ متحرم ـ لم تحرم تحرم

• محتوای سوره:

  پنج آیه اول ماجرای پیامبر (ص) و اینکه بعضی غذاهای حلال را بر خود تحریم فرمود. خطاب و توصیه بر همه مؤمنین در مورد مراقبت در امر تعلیم و تربیت خانواده و لزوم توبه از گناهان (آیه ۶ تا ۸). فرمان جهاد با کفار و منافقین به پیامبر اسلام (ص) و سختگیری با آنان. سرزنش و ملامت بعضی از زنان پیامبر (ص). قیامت و عذاب دوزخ. نمونه ای از همسران ناشایست (همسر نوح و همسر لوط). نمونه ای از زنان شایسته و الگو در عفت و ایمان (حضرت مریم و آسیه همسر فرعون).

• ترتیب:

  به ترتیب جمع آوری، شصت و ششمین سوره است و به ترتیب نزول، صد و هفتمین سوره است که بعد از سوره «حجرات» و قبل از سوره «جمعه» نازل شده است.

• داستان های سوره:

  زن نوح: ۱۰، زن فرعون: ۱۱، مریم: ۱۲٫

• اولین آیه سوره:

  یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَکَ تَبْتَغِی مَرْضَاتَ أَزْوَاجِکَ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ

• آیه پایانی سوره:

  وَمَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِکَلِمَاتِ رَبِّهَا وَکُتُبِهِ وَکَانَتْ مِنَ الْقَانِتِینَ

• فضیلت تلاوت سوره:

  رسول خدا (ص) فرمود: «هرکس این سوره را بخواند خداوند توفیق توبه خالص به او می دهد.»

۱۰۴- سوره:همزه

• سوره:همزه
• تعداد آیات:۹
• محل نزول:مکه
• تعداد کلمات:۳۳
• تعداد حروف:۱۳۰
• معنی عنوان سوره:

  عیب جو

• علت نام گذاری:

  در آیه اول کسانی را که به حرکات چشم و ابرو دیگران را مسخره می کنند و عیب جویی می نمایند و شخصیت دیگران را با این کارها می شکنند نکوهش کرده است.

• نام های دیگر سوره:

  لمزه

• محتوای سوره:

  نکوهش کسانیکه فقط مال جمع می کنند و تمام ارزشها را در آن خلاصه می کنند و به دیگران که مال ندارند به دیده حقارت می نکرند و انها را مسخره می کنند. نکوهش ثروت اندوزان مستکبر و خودخواهان حیله گر که از تحقیر و عیب جویی و استهزا و غیبت دیگران لذت می برند و با آن تفریح می کنند. سرنوشت دردناک آنها که چگونه به صورت حقارت آمیزی در دوزخ پرتاب می شوند و آتش سوزان جهنم بر قلب آنها مسلط می شود و روح و جان آنها را به آتش می کشد ( آتش سوزان و مستمر و طولانی ) .

• ترتیب:

  به ترتیب جمع آوری ، صد و چهارمین سوره است و به ترتیب نزول ، سی و یکمین سوره است که بعد از سوره «قیامه» و قبل از سوره «مرسلات» نازل شده است.

• داستان های سوره:

  ندارد

• اولین آیه سوره:

  وَیْلٌ لِّکُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ

• آیه پایانی سوره:

  فِی عَمَدٍ مُّمَدَّدَةٍ

• فضیلت تلاوت سوره:

  امام صادق (ع) فرمود : « هر کس سوره همزه را در نماز فریضه ای بخواند ، فقر از او دور می شود ، روزی به او روی می آورد و مرگهای زشت و بد از او دفع می گردد. »